Bad Muskau

Met een bevolking van 3759 inwoners en een oppervlakte van 15,35 vierkante kilometer is Bad Muskau een kuuroord aan de noordoostelijke grens van Duitsland, gelegen aan de westoever van de Neisse in de Lausitz, aan de grens met Polen. Als onderdeel van het district Görlitz in Saksen neemt het een unieke positie in, zowel geografisch als cultureel: doorsneden door een rivier die ooit werelden scheidde, verenigt het nu twee naties via een gemeenschappelijk landschapspark dat is erkend als UNESCO-werelderfgoed. Op een hoogte van ongeveer 110 meter biedt Bad Muskau, met zijn mix van aristocratisch erfgoed, Sorbische tradities en ecologische heropleving, een verhaal dat net zo gelaagd is als het landschap zelf.

In de 13e eeuw ontstond Muskau als een versterkte rivierstad, voor het eerst gedocumenteerd in 1249. De stad bewoog zich door politieke stromingen – ze werd onderdeel van het hertogdom Jawor, de Boheemse Kroon en uiteindelijk Pruisen na het Congres van Wenen – maar behield tegelijkertijd een eigen identiteit, verankerd in Sorbische tradities en vakmanschap. Een opeenvolging van adellijke families, culminerend in het rentmeesterschap van Prins Hermann von Pückler-Muskau, bepaalde het lot van de stad. Onder zijn leiding oversteeg de stad de geografische grenzen en bood ze onderdak aan een innovatief landschap dat later door de geopolitiek van het midden van de 20e eeuw tussen Duitsland en Polen zou worden verdeeld.

De ligging van de stad is net zo boeiend als het verhaal. Bad Muskau ligt in de uiterwaarden van de Neisse, het laagste punt in het district Görlitz op 98 meter boven zeeniveau in het nabijgelegen Köbeln, dat na 1950 bij Muskau is gaan horen (en.wikipedia.org). In het zuiden rijst de glooiende boog van de Muskauer vlakte op, en daarachter ontvouwt zich de Muskauer Heide, een uitgestrekt bosgebied dat eind jaren negentig de terugkeer van wolven naar Duitsland verwelkomde. Deze elementen geven zowel een gevoel van afzondering als een verbinding met bredere ecologische vernieuwing.

De bestuurlijke contouren van de stad omvatten meer dan alleen de kern. Noordwaarts ligt Köbeln, ooit een aparte gemeente en nu een district, terwijl Berg in 1940 werd opgenomen in de stad. Voorstedelijke steegjes verwijzen naar voormalige dorpen: Neustadt is na de branden en wederopbouw in de 19e eeuw opgenomen in het stedelijk weefsel, en Burglehn Muskau, met zijn kasteeldomeinen, sloot zich na de onteigeningen tijdens de oorlog in 1945 bij de stad aan. Elke naam verwijst naar fasen van uitbreiding en herinrichting die weerklinken aan de Neisse, waar Łęknica (voorheen Lugknitz) Muskau op Poolse bodem weerspiegelt.

Transportaders verbinden Bad Muskau met breder Europa, maar behouden tegelijkertijd de rust. De B115 loopt noordwaarts van Forst door Bad Muskau naar Niesky en Görlitz, terwijl de B156 langs het nabijgelegen Krauschwitz naar het zuiden loopt. Een grensovergang bij de Postbrug, voorheen de Soraubrug, biedt toegang tot Poolse markten; twee voetgangers- en fietsbruggen, bekend als de Engelse Brug en de Dubbele Brug, zorgen voor autovrije oversteekplaatsen in het landschapspark. Tot 2011 begon de Droga krajowa 12 op dit punt, die de Pools-Oekraïense grens verbond en vervolgens via Krauschwitz werd omgeleid.

De erfgoedspoorlijn belichaamt een andere laag van continuïteit. De Muskauer Waldbahn – een lijn met een spoorbreedte van 600 millimeter – rijdt seizoensgebonden tussen Weißwasser en Bad Muskau, soms aangedreven door stoommachines, soms door vroege diesellocomotieven. De kaartjes zijn nog steeds bescheiden, wat de rol als attractie in plaats van forensenspoor onderstreept; ooit actieve lijnen zoals de hoofdlijn Weißwasser-Bad Muskau daarentegen zijn gesloten. Hun tracés zijn herboren als fietspaden die Polen ingaan en via inventieve techniek, waaronder een steile hellingbaan over een oude brug, weer aansluiten op de Oder-Neisse-route.

Per vliegtuig en trein is de stad sereen afgelegen. Luchthaven Dresden ligt 115 kilometer naar het zuidwesten, Berlin Brandenburg 140 kilometer naar het noordwesten. Treinreizigers moeten uitstappen in Weißwasser, negen kilometer verderop, voordat ze overstappen op bussen of hotelshuttles; vanuit Dresden of Berlijn moeten reizigers overstappen in Görlitz en regionale knooppunten, wat bijna drie uur duurt. Seizoensgebonden smalspoortreinen vormen een aanvulling op het lokale vervoer, maar het meest geliefde vervoermiddel blijft de auto. Het autosnelwegennet leidt bezoekers via de A15 of A4 voordat ze overgaan op landelijke binnenwegen.

Een begeleide verkenning van het landschapspark, het kroonjuweel van Bad Muskau, kan te voet, per fiets, per boot of per paard en wagen plaatsvinden. In de zomer vertrekken er op zaterdag en zondag rondleidingen vanaf het Nieuwe Kasteel, die kleine groepen meenemen langs kronkelende vergezichten en open plekken aan het meer; het hele jaar door is er een wekelijkse rondleiding voor kuurgasten, die het therapeutische erfgoed oproept dat ten grondslag ligt aan de moderne status van het kuuroord. Lokale karren staan ​​klaar om bezoekers door steegjes met eeuwenoude beuken naar verborgen follies te brengen, terwijl Neisse-Tours opblaasboten inzet voor riviertochten tussen de oude stuwdam en Żarki Wielkie.

Het hart van dit gebied wordt gevormd door Prins Pückler Park, dat zich uitstrekt over 820 hectare in de grootste Engelse landschapstuin op het Europese vasteland en in 2004 werd opgenomen op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Pücklers dictum dat een tuin bij elke stap een nieuw tableau moet bieden, resoneert in weilanden met paden, in asymmetrische meren die hoge eiken weerspiegelen, en in doelbewust geplaatste bruggen en bouwwerken. Twee derde van deze uitgestrektheid ligt ten oosten van de Neisse, maar desondanks heerst er vrijheid van doorgang: bezoekers kunnen er zonder paspoortcontrole doorkruisen, hoewel ze voor incidentele controles een identiteitsbewijs moeten meenemen.

Architectonische intermezzo's accentueren dit glooiende groen. Het Nieuwe Kasteel, gerestaureerd in 2012, herbergt een tentoonstelling met de titel "Pückler! Vang hem als je kunt?", een multimediale odyssee over het veelzijdige leven van de prins als polymath, verteller en zwierige landschapsarchitect. De toegangsprijs blijft bescheiden en de tentoonstellingen zijn warm voor Engelstalige bezoekers via interactieve "lossing letter"-apparaten en toneelspel met acteursstem. Vlakbij herbergt de Orangerie in Moorse stijl palm- en cactushuisjes, terwijl het Oude Kasteel middeleeuwse voorouders oproept. Het Cavalierhuis, omgebouwd tot een turfbad, verwijst naar lokale therapeutische tradities en combineert natuurlijke turfpulp met moderne manuele therapieën.

De kuurcultuur onderstreept de officiële status van de stad als door de staat erkend kuuroord. De Moorbad-turfbaden putten uit lokale afzettingen en maken gebruik van remedies die al sinds de 16e eeuw beroemd zijn, toen aluinhutten het landschap van het huidige badpark domineerden. De behandelingen variëren van thermale zoutwaterbaden tot kalkpakkingen, aangevuld met fysiotherapie. In deze context is de stad meer dan alleen een historische locatie: het is een levende smeltkroes van welzijn die zich tegelijk met de grandeur van de tuinbouw heeft ontwikkeld.

In het bredere netwerk van grensoverschrijdende fietspaden beschikt Bad Muskau over een station aan de Oder-Neisse-fietsroute, die Görlitz, 66 kilometer zuidelijker, verbindt met Guben, 61 kilometer noordwestelijk. Fietsers kiezen er vaak voor om op eigen gelegenheid te komen en huren paarden bij de lokale fietsverhuurder Fahrrad-Nowak, waarvan de werkplaatsen van de lente tot de herfst open zijn. Het huren van een fiets onderstreept hier de overtuiging van de stad dat echte onderdompeling vraagt ​​om een ​​ontspannen tocht door het gelaagde landschap.

Het verhaal van Bad Muskau eindigt niet met een laatste bloei, maar met de stille volharding van de geschiedenis in de natuur. De wolven in de met muskus bedekte heide weerspiegelen een periode waarin de wildernis haar plaats heroverde; de ​​bruggen over de Neisse weerspiegelen de verzoening na de deling; de veenbaden weerspiegelen rituelen die ouder zijn dan de moderne grenzen. In de blikken die over gazons en bossen dwalen, ontwaart men een stad die zich verzet tegen een gemakkelijke categorisering. Het blijft tegelijk een gezondheidsoord, een monument voor landschapskunst en een bewijs van culturele hybriditeit, waar Duitse en Sorbische, Saksische en Poolse kunst en ecologie samenkomen onder de blote hemel.