Bad Brückenau

Bad Brückenau, een bescheiden kuuroord met ongeveer 6695 inwoners en een oppervlakte van 23,73 km², ligt in het zacht beboste Sinntal aan de westelijke rand van het Rhöngebergte in Noordwest-Beieren. Sinds de wateren in 1747 voor het eerst officieel werden erkend, heeft de gemeente zich ontwikkeld rond een reeks minerale bronnen die al eeuwenlang een reputatie voor therapeutische kwaliteiten hebben. Bad Brückenau, gelegen in het district Bad Kissingen, combineert de afgemeten waardigheid van het barokke architectonische ensemble met de pretentieloze ritmes van het plattelandsleven en biedt een genuanceerd portret van een nederzetting die zich heeft aangepast door oorlog, rampen en veranderende politieke stromingen.

De vroegste hoofdstukken van Brückenau's verhaal gaan terug tot de regering van Karel de Grote, toen een militaire weg, "zo breed als een speer", de Sinn kruiste bij een ondiepe doorwaadbare plaats. Boeren die op zoek waren naar landbouwgrond en toegang tot deze kleine doorgaande weg, leidden tot de oprichting van een gehucht dat bekendstaat als Sinn-Aue. De eerste schriftelijke vermelding ervan in 1249 vermeldt de toekenning van privileges door het bisdom Fulda, naar het voorbeeld van het stadscharter van Gelnhausen. Edelen kregen al snel toestemming om in de omgeving vier kasteeldomeinen te stichten, waarvan de overblijfselen – met name de resten van Hohelin – nog steeds het landschap kenmerken. Onder het dubbele gezag van abt Hendrik V van Fulda en koning Hendrik VII kreeg Sinn-Aue in 1310 volledige stadsrechten, waaronder het recht om de muren te versterken, markten te organiseren, alcohol te verkopen, raden bijeen te roepen en de omliggende bossen te gebruiken. Ondanks deze verworvenheden laaide er af en toe wrijving op met de erfelijke ridderlijke landgoederen, wat aanleiding gaf tot een lokale legende: in 1400 zouden de ridders van Thüngen de stad hebben aangevallen, maar volgens de overlevering werden ze afgeslagen door de voorspraak van Sint-Joris. Daarna werd Joris vereerd als beschermheer en werd zijn figuur vereeuwigd in een drakendodersmonument voor het oude stadhuis.

De bouw van een stevige stenen brug over de Sinn in 1597 markeerde een keerpunt en gaf de nederzetting haar huidige naam: Brückenau ("brugweide"). Die brug overleefde ternauwernood de Tweede Wereldoorlog, toen terugtrekkende troepen hem probeerden te slopen, en pas in de jaren 60 werd hij vervangen door de moderne betonnen overspanning die nog steeds in gebruik is. In 1605 telden de Ottomaanse belastingregisters van de vorstelijke abdij Fulda 191 families in de stad. Gedurende de Dertigjarige Oorlog leden omliggende dorpen onder verwoesting en plunderingen, maar Brückenau bleef gespaard – en toch eiste een pestepidemie in 1634 een zware tol. Het herstel onder Beiers bestuur volgde op de territoriale herindelingen van 1816, toen Brückenau zich aansloot bij het pas uitgebreide koninkrijk Beieren.

In de nacht van 13 op 14 augustus 1876 sloeg het noodlot toe: een grote brand legde 140 van de 260 gebouwen van de stad in de as, waarbij vijf inwoners omkwamen en eeuwen aan archiefmateriaal verloren gingen. Tijdens de wederopbouwjaren probeerden particuliere en gemeentelijke initiatieven het succes van naburige kuuroorden te evenaren. Proefboringen brachten een stalen bron en een zwavelbron aan het licht in wat later het Siebenerpark werd, en later een ijzeren bron nabij het huidige Georgi Kurpark. Naast een buitenzwembad – aanvankelijk gevoed met zwavelwater – verrees een badhuis met modderbehandelingen en massages, begin jaren 70 gevolgd door een binnenzwembad, gemoderniseerd in de jaren 90, maar definitief gesloten per 1 oktober 2023.

De officiële aanname van de naam Bad Brückenau op 8 april 1970 weerspiegelde de identiteit van de stad als centrum voor mineraalkuren. De naam werd ook de naam van de Brückenauer Rhönallianz, een intercommunale vereniging die zich ten doel stelde het toerisme en de ontwikkeling in de Frankische regio te coördineren.

Centraal in het karakter van Bad Brückenau staat het Staatsbad, een complex waarvan de geschiedenis begint met een toevallige ontdekking in 1747. Tijdens een zomerverblijf in zijn villa aan het Römershag hoorde prins-abt Amand von Buseck van Fulda – via zijn herder – over een bron waarvan het water een opmerkelijke smaak had. De arts van de abdij bracht snel verslag uit aan zijn meester, die opdracht gaf de bron aan te boren; in 1749 omlijstten zes paviljoenachtige woningen – het Hert, de Ram, de Zwaan, het Lam, de Bever en de Leeuw – een met bomen omzoomde promenade, bekroond door het dwarse Prinsengebouw, bekend als het Paard. Een koepelvormige brontempel met acht pilaren bekroonde het geheel. De uitbreiding werd vertraagd door de Zevenjarige Oorlog, maar na 1764, onder prins-bisschop Heinrich von Bibra, kreeg het bad zijn huidige architectonische en tuinbouwkundige signatuur, met het eerste badhuis in 1779.

De Napoleontische omwenteling en de bezetting door de Franse Revolutie brachten ontberingen met zich mee: in 1796 telde het kuuroord slechts 127 gasten. Het herstel onder Beierse heerschappij vanaf 1816 luidde een gouden tijdperk in voor het kuuroord. Koning Ludwig I bezocht het kuuroord maar liefst 26 keer tussen 1818 en 1862, waarbij hij af en toe de Beierse staatsmacht vanuit de Fürstenhof bestuurde. Hier ontmoette de vorst in 1847 Eliza Gilbert – Lola Montez – een liaison die in 1848 een revolutionaire elan aanwakkerde en hem uiteindelijk zijn kroon kostte.

De gemeentegrenzen werden uitgebreid in 1939 (Römershag en Wernarz) en 1978 (Volkers). Demografisch gezien groeide de gemeente gestaag: van 6.118 inwoners in 1988 tot 6.449 in 2018 – een toename van 5,4 procent.

Het culturele erfgoed van Bad Brückenau weerspiegelt zijn gevarieerde religieuze erfgoed. Het katholicisme, gesticht als een onafhankelijke parochie in 1694, concentreert zich nu rond de parochie van St. Bartholomeus en de slotkerk van St. Benedictus, die Römershag omvatten; Wernarz herbergt St. Jozef, Bruidegom van Maria, en de kerk van Maria, Heil der Zieken van het staatskuuroord. Sinds 2009 behoren deze gemeenschappen tot de katholieke parochiegemeenschap van St. George Bad Brückenau, die sinds 9 januari 2022 deel uitmaakt van het dekenaat Bad Kissingen. De protestantse eredienst vond uitdrukking in de Christuskerk (1908) en later de Evangelisch-Lutherse Vredeskerk (1957-1959) in het Georgipark. Tussen 1908 en 1920 huisvestte baron Andrei Budberg een Russisch-orthodoxe kapel van St. Maria Magdalena, symbool van het kosmopolitisme van de stad aan het begin van de 20e eeuw.

De Joodse aanwezigheid in Brückenau strekt zich uit tot in de middeleeuwen, getuige de Judengasse, waar ooit de synagoge stond die op 22 augustus 1913 werd ingewijd en de begraafplaats die in 1923 werd ingewijd. Samuel Josef Agnons novelle "Tussen twee steden" roept deze gemeenschap in herinnering. Met de opkomst van het nationaalsocialisme werd het Joodse leven bruut uitgeroeid: de synagoge viel tijdens de Kristallnacht, van 9 tot 10 november 1938, ten prooi aan brandstichting door de SA, en in 1940 waren de laatste Joden gedeporteerd. Een gedenksteen op de Nieuwe Begraafplaats, opgericht in 1987, herdenkt de 141 slachtoffers uit de regio Brückenau.

Het gemeentelijk bestuur staat momenteel onder leiding van eerste burgemeester Jan-Malte Marberg (SPD), verkozen op 12 mei 2024 met 54,0 procent van de stemmen; hij trad aan op 14 mei 2024. De gemeenteraad van 20 leden bestaat uit een evenwichtige vertegenwoordiging van CSU (7 zetels), PWG (7), SPD (3), Groenen (2) en FDP/FB (1).

De heraldiek van Bad Brückenau verenigt het Fulda-verleden met de erfenis van prins-abt Bernhard Gustav van Baden-Durlach. Het kleine wapen – een rode diagonale balk op goud – weerspiegelt het embleem van Fulda, terwijl het grote wapen het Fulda-kruis met de buste van Hildegard, stichter van het klooster van Kempten, in vieren deelt, wat de dubbele spirituele en wereldlijke erfenis van de stad onderstreept.

Sinds 1980 is Brückenau verbroederd met Ancenis in Frankrijk; vijf jaar later sloot Kirkham in Lancashire zich aan. Hun wederzijdse uitwisselingen worden bevorderd door de Vereniging ter Bevordering van Europese Stedenpartnerschappen, opgericht in 2012.

Musea verankeren het culturele aanbod van de stad: het Duitse Fietsmuseum en de lokale historische zalen in het oude stadhuis tonen de evolutie van Brückenau. Het Staatsbad Brückenau herbergt het Beiers Kamerorkest, wiens concerten en universitaire podiumrecitals de neoklassieke grandeur van het Kursaal accentueren. Het Kursaal, in opdracht van Koning Ludwig I en ingehuldigd in 1833 na een fakkelceremonie in 1827, beschikt over plafondschilderingen in Italiaanse renaissancestijl van Ludwig Höger en Jakob Hochbrand. Binnen het kuuroordcomplex bevindt zich het Elisabethenhof – gebouwd in 1894 ter ere van keizerin Elisabeth van Oostenrijk ('Sissi') – dat nu dienstdoet als het Staatsbeheer voor het Kuuroord en gastenservice, therapiepraktijken en een lounge biedt. Vlakbij ligt het Schlosshotel Fürstenhof, dat in 1775 in opdracht van Heinrich von Bebra werd opgericht en later werd uitgebreid onder Johann Gottfried Gutensohn, dat nu een dependance is van het Dorint Resort & Spa.

Uitbreidingen rond de eeuwwisseling omvatten het Parkhotel (1899-1901) van Max Littmann, nu met de Vital Spa, en het neoklassieke Bellevue (1819) van Bernhard Morell. Leo von Klenze's "Alte Badhaus" (1823) en Eugen Drollinger's aanbouw uit 1901 flankeren het Badhotel. Een gerestaureerd koetshuis uit 1827 – herontworpen door Johann Nepomuk Pertsch in opdracht van Ludwig – herbergt de Staatliche Kuurgarten.

De Wernarzerbrontempel (1911) van Drollinger vormt de kroon op de Wernarzerbron, die in 1749 voor het eerst werd aangeboord; de achthoekige zuilengalerij en art-nouveau-elementen domineren de promenade. Elders staan ​​de Christ Church (gemodelleerd naar het Heilig Graf van Jeruzalem) en de Mariakerk in Beierse barokstijl, beide ontwerpen van Drollinger, en de Bartholomeuskerk van Johann Georg Link (ingewijd in 1783). Het oude stadhuis, historische herbergen uit de 16e eeuw, het Volkersbergklooster en de Grenzwald- en Sinntalbruggen completeren het architectonische panorama.

Andrea Gallasini's barokke tuinplan uit 1747 voor het kuuroord – gecentreerd rond een strikte noord-zuidas – is bewaard gebleven, zelfs toen delen de Engelse landschapsstijl overnamen. De huidige parkrestauraties volgen de oorspronkelijke boomvormgeving: kastanjes in buxusvorm, een getrouw gesnoeide lindepergola en eerbiedwaardige exemplaren zoals de Koning Ludwig-eik (omtrek zeven meter), de komkommermagnolia en een eeuwenoude ginkgo.

Extra groene ruimtes – het Georgi Kurpark, het Siebener Park en het Sinntaler landschapspark – completeren de kuurtuinen. Wellnessfaciliteiten omvatten de inmiddels gesloten Therme Sinnflut, Dorint's Vital Spa & Garden en het Regena Health Resort & Spa. Seizoensgebonden ritmes brengen openluchtconcerten in het slotpark, historische parkfestivals, kuurconcerten in de Wandelhalle, gemaskerde bals in de Kursaal onder het motto "Koning Ludwig nodigt u uit om te dansen", Jaszondag, het stadsfeest en regionale markten die elke vierde zaterdag plaatsvinden.

Het sportieve leven speelt zich af in het Hans Pfister Stadion, waar het Kroatische nationale team tijdens het WK van 2006 trainde. Lokale clubs zoals 1. FC Bad Brückenau hebben teams in voetbal, handbal en andere disciplines, terwijl TV 1884 gymnastiek, volleybal, basketbal, atletiek, judo en dans aanbiedt. De Dreggichen 1000er trailrun in het najaar daagt deelnemers uit over een afstand van 10 km met bijna 140 meter hoogteverschil, en de jaarlijkse Pink Run op 3 oktober zamelt geld in voor borstkankeronderzoek.

De geneeskrachtige bronnen – elk met een eigen mineraalprofiel – vormen nog steeds de levensader van de stad. De stalen bron, voor het eerst geregistreerd in 1747 en in 1965 tot 300 meter diepte geboord, levert ijzerrijk, koolzuurhoudend water dat wordt gebruikt voor de behandeling van bloedarmoede en aandoeningen van de bloedsomloop; het wordt commercieel gebotteld als mineraalwater van Bad Brückenau. De Wernarzerbron (10 °C), op 60 meter diepte, en zijn neef, de Sinnbergerbron (50 meter diep), produceren beide zuur, natriumarm water voor nier- en urinetherapieën. De Lola Montezbron – rijk aan sporenelementen – ondersteunt de gezondheid van huid, nagels en haar en helpt bij stofwisselings- en galblaasaandoeningen. De Vitalbron van Bad Brückenau, eveneens rijk aan koolzuur, wordt voorgeschreven bij een verhoogd urinezuurgehalte en spijsverterings- of aandoeningen van de bloedsomloop. De zwavelbron van het Siebener Park en de diepe Georgibron bieden verdere mogelijkheden voor wie op zoek is naar chemische, thermische en mechanische balneotherapie.

Moderne infrastructuur verbindt Bad Brückenau met de rest van de regio: de A7 bedient twee afritten (Bad Brückenau/Wildflecken en Bad Brückenau/Volkers), terwijl de dichtstbijzijnde treinverbinding bij Jossa (Sinntal) en buslijnen naar Fulda de verbinding met het nationale netwerk onderhouden. De voormalige spoorlijn Jossa-Wildflecken vormt nu de Rhönexpress-fietsroute, en de lichte luchtvaart is nog steeds te vinden op het zweefvliegveld Bad Brückenau-Oberleichtersbach. Pelgrims op de Frankische Marienweg komen door de stad, wat de stad zowel een rustpunt als een knooppunt voor diepere spirituele reizen maakt.

In het samenspel van ruig terrein en gecultiveerde elegantie belichaamt Bad Brückenau zowel de rauwe geschiedenis van een gemeenschap die oorlog, brand en politieke verandering heeft doorstaan, als de onverwachte schoonheid van een kuuroord gevormd door water, wind en de aspiraties van zowel prinsen als boeren. Hier, te midden van barokke paviljoens en eeuwenoude eiken, zetten de ritmes van genezing en bewoning zich voort, en nodigen ze uit tot reflectie op de banden tussen land, water en de menselijke geest.