Bad Bellingen

Bad Bellingen, een gemeente met 4504 inwoners verspreid over 16,93 vierkante kilometer in het Duitse district Lörrach, neemt een unieke positie in op de Boven-Rijnvlakte aan de voet van het zuidelijke Zwarte Woud, direct grenzend aan de Franse grens. Ingeklemd tussen Müllheim in het noorden en Lörrach in het zuiden, met Mulhouse op amper 18 kilometer ten westen, omarmt deze gemeente zowel de vruchtbare vlakten van het laagland als de beboste hellingen aan de overkant van de Rijn.

Het landschap ontvouwt zich in vier voormalige dorpen – Bad Bellingen zelf, Bamlach, Hertingen en Rheinweiler – die elk hun eigen karakter behouden, ook al delen ze sinds 1 januari 1975 één gemeentebestuur. Bellingen, het grootste district met 1926 inwoners over 4,26 km², verbindt zijn historische kern met het kuuroord; Bamlach, met 762 inwoners op 4,38 km², ligt verspreid tussen wijnhellingen; de 672 inwoners van Hertingen bezetten 5,66 km² landbouwgrond en bos; en de 1144 inwoners van Rheinweiler wonen op slechts 2,63 km² langs de Rijnoever. Deze onderverdelingen komen exact overeen met de voormalige autonome gemeenten, die elk door de deelstaatwet als "Ortsteil" zijn erkend.

De oorsprong gaat meer dan een millennium terug, toen een Alemannisch gehucht, Bellikon, voor het eerst werd vermeld in een koninklijk charter uit 1006. De evolutie van agrarisch dorp naar een nederzetting met vissers en wijnbouwers werd eeuwenlang door lokale heren begeleid. Van 1418 tot de Vrede van Pressburg in 1805 bestuurden de baronnen van Andlau het gebied als onderdeel van Opper-Oostenrijk, totdat het door Napoleontische herindelingen werd overgedragen aan het Groothertogdom Baden.

De Tweede Wereldoorlog bracht verwoesting: ongeveer twee vijfde van de bebouwde kom lag in puin in 1945. De wederopbouw na het conflict ging gepaard met ambitieuze technische projecten. Het Laterale Rijnkanaal, dat in 1928 was geopend maar tijdens de oorlog was stilgelegd, werd aan de Elzasser kant hervat, waardoor delen van het laagland drooggelegd en braak kwamen te liggen. Om de economie te diversifiëren, gaven lokale autoriteiten toestemming voor proefboringen naar olie. In plaats van zwart goud vonden goudzoekers op 28 november 1956 een warmwaterbron. Die eerste boring, later de Markusquelle genoemd, leverde water op van 36 °C. Er volgden nog twee bronnen: de Leodegarbron in 1972 met 35,5 °C en de Eberhardbron in 1974 met 40,7 °C. Samen sloten deze natrium-calciumchloridebronnen zich aan bij de gevestigde kuuroorden in de regio – Badenweiler, Bad Krozingen, Freiburg en Baden-Baden – om helende onderdompeling te bieden.

Ter erkenning van haar nieuwe identiteit nam de gemeenschap op 14 oktober 1969 formeel het voorvoegsel Bad aan en verhuisde in 1972 van het opkomende Müllheim naar Lörrach. De eerste baden van het nieuwe kuuroord bestonden uit hergebruikte wijnkuipen. In de daaropvolgende decennia kreeg het Balinea-thermencomplex vorm, dat nu beschikt over drie verwarmde baden, een watertrappelfaciliteit, vijf sauna's met verschillende temperaturen, een stoombad, een warmwaterbad en een beschutte grot met Dode Zeezout. In de droge atmosfeer van de grot – slechts 25 procent luchtvochtigheid bij 21 °C – schijnen sessies van 45 minuten te helpen bij ademhalings- en zenuwaandoeningen.

Aan de voorzijde van de spa trekt een monumentaal stalen beeld van Erich Hauser de aandacht. Het abstracte werk, op 14 juni 1992 aan de stad geschonken door de plaatselijke zoon Franz Mary, is uitgegroeid tot een lokaal symbool van vernieuwing. De gepolijste oppervlakken vangen reflecties van zowel thermische stoom als zonlicht.

Het religieuze leven in Bad Bellingen combineert katholieke en protestantse tradities. De parochiekerk St. Leodegar bedient het kerndistrict, terwijl Bamlach de parochie St. Peter en Paul herbergt, naast de kapel van St. Nikolaus in Rheinweiler. Beide behoren tot de pastorale eenheid Schliengen-Bad Bellingen. Een protestants parochiekantoor is vertegenwoordigd in de kuurstad zelf.

Elk district draagt ​​overblijfselen van zijn middeleeuwse heerlijkheden. In Rheinweiler, voor het eerst gedocumenteerd in 1097, staat het kasteel van de familie von Rotberg als een herinnering aan feodaal bewind. In de 14e eeuw was het dorp in handen van de in Bazel wonende familie von Schaler, dat in 1434 overging in handen van de Ridders van Rotberg. Oostenrijkse troepen onder generaal Mörs hielden in 1793 het revolutionaire Franse leger tegen in de Slag bij Rheinweiler en voorkwamen zo hun oversteek van de Rijn. Het dorp sloot zich vervolgens aan bij Baden onder Pressburg. De 20e-eeuwse geschiedenis van Rheinweiler nam op 21 juli 1971 een tragische wending toen sneltrein 370 "Switzerland Express" om 13:10 uur ontspoorde in een bocht, waarbij 23 mensen om het leven kwamen en 121 gewond raakten. Te hoge snelheid in een bocht van 75 km/u leidde ertoe dat de Deutsche Bundesbahnen een punttreinbeveiligingssysteem invoerden en de reactietijden van het veiligheidssysteem verkortten. Een baanbrekende uitspraak van het Bundesgerichtshof versterkte bovendien de veiligheidsverplichtingen van exploitanten.

Bamlach, voor het eerst vermeld in 1130, leefde eeuwenlang onder de baronnen van de Rotberg. De glooiende wijngaarden en het met boomgaarden bezaaide landschap herbergen nu het Oberrhein Kuurmuseum, opgericht in 1991 om de badcultuur te traceren van de Romeinse oudheid tot de moderne herstelperiode. Onder de tentoongestelde stukken bevindt zich een van de oorspronkelijke wijnkuipen die dienden als de eerste kuurbaden. Vlakbij rijst de Kapellenberg op, waar de kapel van Maria Hügel staat. Deze kapel, opgericht in 1866 op een ouder Mariabeeld, werd in 1945 verwoest en zes jaar later gerestaureerd en herbergt een houten beeltenis van Hugo Eckert. Vanaf de kapel kunnen toeschouwers op heldere dagen de Hartmannswillerkopf in de Vogezen zien.

De wijnbouw wordt voortgezet op de hellingen van de Bamlacher, waar Pinot Blanc, Pinot Gris, Müller-Thurgau en Pinot Noir worden geproduceerd. Hertingen, met zijn middeleeuwse oorsprong en het verlaten dorp Kleinhertingen, ademt nog steeds een sfeer van rust. De boerderijen en de renaissancemolen van de Hertinger Mühle getuigen van eeuwenlange landbouwactiviteiten.

Het bestuur integreert Bad Bellingen in een gedeelde bestuursgemeenschap met buurgemeente Schliengen, waarbij Schliengen de uitvoerende gemeente is. De gemeenteraad bestaat uit 17 ereraadsleden plus de burgemeester. Bij de verkiezingen van 9 juni 2024 werden zeven zetels toegekend aan de CDU/Onafhankelijke en Vrije Kiezers-lijsten (beide 39,45 procent) en drie aan de SPD (20,83 procent). Sinds 2018 is Carsten Vogelpohl van de CDU burgemeester.

Het gemeentewapen, toegekend op 8 december 1978, toont een schild doorsneden door een zilveren golvende band. Boven, in blauw, borrelt een zilveren fontein op uit de golf; onder, op groen, een gestileerde gouden druiventros. Het ontwerp verenigt de twee pijlers van de stad: kuuroord en wijn, met de Rijn ertussen.

Grensoverschrijdende banden worden voortgezet in formele partnerschappen met Petit-Landau in het Franse Haut-Rhin en Reigoldswil in het Zwitserse Basel-Landschaft. Het culturele leven ontvouwt zich via evenementen zoals het Guggeball van de Guggemusik Rondo Bellinziano, het jaarlijkse concert van de lokale muziekvereniging, het Lichtfestival eind juli, de grasbaanraces in Hertingen in augustus, het Grümpeltoernooi van de sportclub Bamlach/Rheinweiler in het eerste weekend van juli, de carnavalsgildeavonden in februari en de Rheinauenlauf in april.

Economisch gezien hebben de kuuroorden de landbouw in populariteit overtroffen. Meer dan 2000 gastenbedden bieden jaarlijks plaats aan zo'n 350.000 overnachtingen, waardoor toerisme een belangrijke bron van inkomsten is. Toch vormen akkers en wijngaarden nog steeds het landschap, terwijl de Balinea-baden wellnesszoekers uit heel Europa aantrekken.

Vervoersverbindingen versterken de bereikbaarheid van de stad. De Rijndalspoorlijn (Mannheim-Basel) stopt in Bad Bellingen en Rheinweiler en verzorgt elk uur regionale treinen naar het Badischer Bahnhof in Basel in het zuiden en Freiburg im Breisgau in het noorden. Fietsers doorkruisen de gemeente via alledaagse routes en langeafstandsroutes: de Badische Weinradweg slingert door de wijngaarden van Bamlach; de Rijnfietsroute, onderdeel van EuroVelo 15 en de Duitse D-route 8, volgt de Rijn noordwaarts; en de Zuidelijke Zwarte Woud-fietsroute slingert langs de oevers van de rivier. Weggebruikers bereiken de snelweg A5 – compleet met een lokale serviceplaats – via de knooppunten Efringen-Kirchen (8 km) en Müllheim/Neuenburg (6 km), terwijl de federale snelweg A3 langs Hertingen loopt op de route tussen Freiburg en Lörrach. EuroAirport Basel-Mulhouse-Freiburg ligt op ongeveer twintig minuten rijden met de auto.

Het onderwijsaanbod bestaat onder meer uit een basisschool in Rheinweiler en drie gemeentelijke kleuterscholen verspreid over de districten. Zo kunnen jonge gezinnen rekenen op opvang en onderwijs binnen handbereik.

Tegenwoordig presenteert Bad Bellingen een samenhangend tapijt van landelijk erfgoed, grensoverschrijdende interacties en geneeskrachtig water. De bescheiden bevolkingsomvang en compacte oppervlakte verhullen een verrassende diversiteit aan ervaringen: middeleeuwse kastelen en moderne kuurarchitectuur; met wijnranken begroeide hellingen en laagvlaktes; festivals die eeuwenoude gebruiken verankeren en eigentijdse wellnessaanbiedingen die een internationale clientèle aantrekken. Deze breedte vindt eenheid in de vloeiende Rijn en de warme bronnen die in de omgeving ontspringen en wijnranken en dorp verbinden in een gedeeld verhaal van veerkracht en vernieuwing.